Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Naziri сənab Ceyhun Bayramovun QDİƏT üzv dövlətlərin Xarici İşlər Nazirləri Şurasının 43-cü iclasında çıxışı, 30 iyun 2021
Zati-aliləri,
Hörmətli nümayəndələr,
Xanımlar və cənablar,
Çıxışıma Albaniyanı qarışıq bir zamanda uğurlu prezidentliyi münasibətilə təbrik etməklə başlamaq istərdim, çünki dünya iki aktual və dövrü müəyyən edən çətinliklərlə qarşılaşır: COVID pandemiyasına qarşı mübarizə və qlobal iqtisadi böhranla mübarizə. Hər iki problem effektiv, əlaqələndirilmiş və çoxtərəfli əməkdaşlıq tələb edir. QDİƏT regional əməkdaşlığın vacib bir mexanizmi olaraq dayanıqlı cəmiyyətlər və dayanıqlı iqtisadiyyatlar yaratmağa yönəlmiş səyləri dəstəkləmək üçün bütün imkanlara malikdir.
Öz növbəsində Azərbaycan, pandemiyaya qarşı qlobal tədbirlərin səfərbər olunması üçün səylərin önündədir. Qoşulmama Hərəkatının Zirvə görüşü və bizim təşəbbüsümüzlə BMT Baş Assambleyasının Dövlət və Hökumət Başçıları səviyyəsində Xüsusi Sessiyasının keçirilməsi buna yaxşı nümunə ola bilər. İnkişaf etməkdə olan və inkişaf etmiş ölkələr arasında peyvəndlərin ədalətsiz paylanması və “peyvənd millətçiliyi” Azərbaycanı çox narahat edir. Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi və milli potensialımız daxilində, peyvəndlərin dünyada ədalətli paylanması üçün təbliğat aparmağa davam edirik. BMT İnsan Hüquqları Şurası yekdilliklə bütün ölkələrin peyvəndlərə ədalətli çıxışına dair Azərbaycan tərəfindən bu ilin mart ayında irəli sürülən qətnaməni qəbul etdi. Şəffaf və mütəşəkkil vaksinasiya normal həyata geri dönməyimizi və iqtisadi canlanmanı sürətləndirməyimizi təmin edə bilər.
Azərbaycan hesab edir ki, QDİƏT çərçivəsində əməkdaşlığımız fəaliyyətin layihə yönümlü tərəfinin gücləndirilməsi yolu ilə daha da inkişaf etdirilə bilər və COVID sonrası dövr bunun üçün vacib şərtdir. Tələbə əsaslanan proqramlara və məqbul bir vaxt çərçivəsində həyata keçirilə biləcək birgə iqtisadi layihələrə diqqət yetirmək vacibdir. Bu baxımdan işçi qruplarının potensialından, ölkə koordinatorlarının mexanizmindən və əlaqəli QDİƏT qurumları arasındakı qarşılıqlı əlaqədən tam istifadə edilməlidir. Bunu nəzərə alaraq, Azərbaycan mədəniyyət, institusional yenilənmə və yaxşı idarəçilik məsələləri ilə əlaqədar iki işçi qrupun ölkə əlaqələndirilməsini üzərinə götürüb və bu sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı üçün səylərini əsirgəməyəcək.
Gələn il vacib bir mərhələdir - təşkilatın 30 illiyini qeyd edirik. QDİƏT indi, xüsusilə dəyərlərini və öhdəliklərini təsdiqləyərək və məqsəd duyğusunu canlandıraraq, üç onillik dialoq və əməkdaşlığın uğurlarına əsaslanmalıdır. Daim dəyişən beynəlxalq və regional bir mühitdə təşkilat öz əlavə dəyərini qorumalı və öz dəyərlərini qoruyaraq yeni reallıqlara uyğunlaşmalıdır. Bizim fikrimizcə, təşkilat QDİƏT İqtisadi Gündəminin həyata keçirilməsinə diqqət yetirməli və zərurət yarandığı təqdirdə iqtisadi əməkdaşlığa lazımi təkan verəcək yeni hədəflər və vəzifələr qurmalıdır.
Milli səviyyədə, COVID təcrübəsinə əsaslanaraq, Azərbaycan iqtisadi və ticarət fəaliyyətlərinə dəstəyini daha da gücləndirdi. 2021-ci ilin fevralında "Azərbaycan 2030: Sosial-İqtisadi İnkişafın Milli Prioritetləri" adlı strateji sənəd qəbul edildi. Prezident İlham Əliyev tərəfindən təsdiqlənən sənəddə yaxın on ildə əldə ediləcək 5 milli prioritet müəyyən edilmişdir. Bu prioritetlərə rəqabətli iqtisadiyyat; dinamik, əhatəli və sosial ədalətə əsaslanan cəmiyyət; rəqabət qabiliyyətli insan kapitalı və müasir yeniliklər üçün yer; azad edilmiş ərazilərə böyük qayıdış; təmiz ətraf mühit və “yaşıl inkişaf” ölkəsi daxildir. Bu prioritetlər “Davamlı İnkişaf üçün 2030 Gündəmi”nə nail olmaq üçün də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Nəqliyyat sektorunun inkişafı vacib prioritet olaraq qalır. Azərbaycanı Avrasiya bölgəsində əhəmiyyətli bir nəqliyyat mərkəzinə çevirmək üçün nəqliyyat şəbəkəsinin bütün hissələrinin inkişafına böyük diqqət yetirilir və bunlar beynəlxalq yük daşıyıcılarının diqqətini artırıb. Bu gün Azərbaycandan keçən dəhlizlər və marşrutlar nəqliyyat operatorları üçün yüksək səviyyəli infrastruktur və ən qısa çatdırılma müddəti baxımından rəqabət imkanları təklif edir. Eyni zamanda, regional sinerjinin inkişafında fəal rol oynayırıq, rabitə və maneəsiz nəqliyyat əməliyyatlarının yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş yeni əməkdaşlıq formatlarını dəstəkləyirik.
Hörmətli Həmkarlar,
Azərbaycan ərazi bütövlüyünü bərpa edərək, suverenlik, ərazi bütövlüyü və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunulmazlığının qarşılıqlı şəkildə tanınması və hörmət edilməsi əsasında Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmaq əzmini dəfələrlə dilə gətirib. Bölgədə uzunmüddətli sülh və sabitliyin təmin edilməsi üçün, bu əsasda yaxşı qonşuluq münasibətlərinin qurulmasının alternativi yoxdur. Hər iki tərəfin liderləri tərəfindən imzalanmış üçtərəfli bəyanatın ardıcıl həyata keçirilməsi yolu ilə bu cür münasibətləri qurmaq üçün misilsiz bir şans var.
Ermənistanla dövlət sərhədinin 30 illik işğaldan azad edilməsindən sonra Azərbaycan hazırda dövlət sərhədi boyunca sərhəd nəzarəti infrastrukturu qurur. Ermənistana sərhəd delimitasiyası və demarkasiyası ilə bağlı ikitərəfli müzakirələrə başlamağı təklif edirik. Azərbaycan Ermənistanın müsbət reaksiyasını gözləyir.
Ermənistanda revanşist ritorika ilə müşayiət olunan Azərbaycana qarşı nifrət ciddi narahatlıq doğurur. Ermənistandakı hakim və müxalif siyasi xadimləri birləşdirən anti-Azərbaycan nifrət nitqi kövrək normallaşma prosesini risk altına alır. Ermənistan, nəhayət, beynəlxalq humanitar hüquq, habelə üçtərəfli bəyanat çərçivəsində götürdüyü öhdəliklərini yerinə yetirməli və əlavə insan əzabının qarşısını almaq üçün minalanmış ərazilərin xəritələrini təqdim etməlidir.
Hörmətli Həmkarlar,
Üçtərəfli Bəyanata uyğun olaraq, silahlı qarşıdurmanın sona çatması ilə Azərbaycan münaqişədən sonrakı bərpa, yenidənqurma və reinteqrasiya mərhələsinə qədəm qoydu. Münaqişədən sonrakı dövrdə sülh, bərpa və yenidənqurma fəaliyyətlərinin davam etdirilməsi və məcburi köçkünlərin qayıtması Azərbaycan üçün mütləq prioritetdir.
Hökumət ərazilərin kütləvi məhv edilməsi ilə müşayiət olunan onilliklərdir davam edən işğalın nəticələrinin aradan qaldırılmasına yönəlmiş əməli addımlar atmağa başlamışdır. Yenidənqurma prosesində “yaşıl enerji”, “ağıllı şəhər və ağıllı kənd” anlayışları, dairəvi iqtisadiyyat prinsipləri ilə yanaşı, müasir texnologiyaları da tətbiq ediləcəkdir. Tərəfdaş ölkələrin səylərimizi investisiyalar və texniki əməkdaşlıq yolu ilə dəstəkləmək marağını qiymətləndiririk.
Münaqişənin həlli eyni zamanda regional əməkdaşlıq, inkişaf və tərəqqi üçün yeni perspektivlər açır. 10 Noyabr 2020-ci il birgə bəyanatı, bölgədə kommunikasiyaların açılmasını nəzərdə tutan 11 yanvar 2021-ci il tarixli üçtərəfli Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan bəyanatı ilə tamamlandı. Bu tədbirlərin həyata keçirilməsi QDİƏT regionunun mühüm hissəsinin - Cənubi Qafqazın mənzərəsini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirəcəkdir. Azərbaycan və Türkiyə arasındakı yeni əlaqə zolağı olan Zəngəzur dəhlizi təxminən otuz ildir ki, mühasirədə olan Naxçıvan eksklavını Azərbaycan ilə birləşdirməklə yanaşı, əlavə olaraq mövcud ticarət və nəqliyyat əlaqəsinə xidmət edəcəkdir. Kommunikasiyaların bərpası bütün bölgə üçün uduşlu bir vəziyyətdir və daha geniş Qara dəniz coğrafiyasının əhəmiyyətini artıracaqdır.
Nəqliyyat, rabitə və ticarətlə bağlı təşəbbüslər yeni tərəfdaşlıqlardan və imkanlardan faydalanmaq fürsəti verəcəkdir. Gücləndirilmiş regional əməkdaşlıq inkişafı gücləndirməklə yanaşı, bölgədə hərbi alovlanma riskini azaldacaq və sülh və sabitliyi möhkəmləndirəcək iqtisadi payların yaradılmasına kömək edə bilər.
Silahlı qarşıdurmanın sona çatması ilə yaranan sülh, təhlükəsizlik və əməkdaşlıq vizyonunu reallaşdırmaq üçün QDİƏT də daxil olmaqla, beynəlxalq ictimaiyyətin maksimum səy göstərməsini gözləyirik. Azərbaycan ortaya çıxan fürsətlərin Təşkilat və ayrı-ayrı üzv dövlətləri tərəfindən lazımi səviyyədə başa düşüləcəyini və adekvat şəkildə qiymətləndiriləcəyini arzulayır.
Fürsətdən istifadə edərək, QDİƏT-in Baş katibi vəzifəsindəki uğurlu fəaliyyətinə və əməkdaşlığımızı daha da inkişaf etdirməyə verdiyi dəyərli töhfələrə görə cənab Mixael Kristidesə minnətdarlığımı bildirmək istərdim. Cənab Lazar Komaneskunu QDİƏT-in yeni Baş katibi vəzifəsinə təyin olunması münasibətilə təbrik edirəm, QDİƏT-in məhsuldar regional əməkdaşlıq üçün daha güclü platforma olması səylərinə dəstəyimizi çatdırıram.
Sonda icazə verin, növbəti Fəaliyyətdə olan sədr - Gürcüstana ən xoş arzularımı bildirim. Baş nazir müavini, Xarici İşlər Naziri David Zalkalianiyə işlərində uğurlar arzulayırıq və Sizinlə tam əməkdaşlıq etməyə hazırıq.
Təşəkkür edirəm.
